Anne ve baba tutumları ile ilgili bir anket uygulamıştım. O anketin sonucunu tekrar inceledim. Anket sonucuna baktığımda katılımcıların %43’ü tutarsız; %29’u baskıcı-otoriter; %14’ü ilgisiz; %13’ü hoşgörülü olarak fikrini belirtmiş.
Anket sonuçlarını değerlendiğimde hiç de şaşırmadım. Mesleğimden dolayı aslında anne baba tutumları ile ilgili belli bir fikir oluşmuş kafamda. Ancak, tutarsız anne baba oranının biraz daha düşük çıkacağını umuyordum.
Ailede çocuklarla, ebeveyn ilişkisinde temel belirleyici faktör anne babanın tutum ve davranışlarıdır. Anne ve babanın çocuklarına karşı sergiledikleri davranış şekilleri, olaylar karşısında sergiledikleri tutumlar, anne ve baba ile çocuk arasındaki ilişkinin yönünü ve şeklini belirler. Psikolojisi düzgün, ruhi yapısı sağlam, karakteri olumlu yöne doğru kanalize edilmiş çocuk yetiştirebilmek için anne ve baba tutumları çok ama çok önemlidir.
Anne baba tutumlarından çocuğu en fazla olumsuz etkileyen, tutarsız olanıdır. Bu ailelerde çocuğun yaptığı aynı davranış bazen olumsuz karşılanırken bazen olumlu karşılanmaktadır. Çocuk, böylece nerede ne yapacağını bilemez duruma gelebilir. Kendini kanıtlamak ve dikkati üzerine çekmek için; ürkek, yumuşak huylu, söz dinleyen ya da kendini ve bağımsızlığını göstermek için kavgacı ve sinirli bir çocuk olabilir. Zamanla çevresindeki insanlara güvenmeyen, her şeyden şüphelenen, kararsız bir kişilik geliştirebilir. Bu çocuklar, kendi görüş ve düşüncelerini aktarmakta sorun yaşarlar.
Tutarsız bir tutum ile eğitilen çocuklarda görülen kişilik özelliklerini şöyle özetleyebiliriz:
. Karar vermede güçlük yaşarlar.
. Tutarsız duygu, düşünce ve davranışları vardır.
. Belirsizlikten kaynaklanan kaygılı ve güvensiz kişiliğe sahip olurlar
. Aşırı boyun eğici olma ya da aşırı isyankâr olma gibi iki uç nokta arasında gidip gelirler.
. İlişkilerinde güven sorunu yaşarlar.
Ankete göre ebeveynlerin %29’u baskıcı ve otoriter. Baskıcı olan ailelerde katı bir disiplin hâkimdir. Çocuklar, kurallara uyar; anne babalara göre sorun yoktur. Çocuklar kurallara uyar ama, çekingen ve kararlarını veremeyen kişilik geliştirirler. Ayrıca isyankâr olur; değersizlik duygusuna kapılabilirler. Bu çocuklar çok fazla yalan söylerler…
Anne ve babaların tutumları ne kadar tutarlı ve nitelikli olursa, çocuklarda da o kadar sağlıklı kişilik gelişir. Anne babaların tutarsız, kararsız, aşırı ilgi veya ilgisiz davranışları çocuklar üzerinde telafisi olmayan tahribatlara sebep olabilmektedir.
İdeal olan anne baba tutumu, kuralların belli olduğu, güven verici ve hoş görülü anne baba tutumudur. Sınırlar ve kurallar belli olduğu için çocuklar kendini daha güvende hisseder. Birey olmanın ayırtına varan çocukların özgüvenleri tam, sosyal ilişkiler kuvvetli ve geleceğin ideal yetişkin adaylarıdır. Bu çocuklar hem mutludur hem de sorumluluklarının farkındadır.
Yaşadığımız şartlarda otoritenizi kullanabileceğiniz ve olumlu davranışlar gösteren, sağlıklı özgüven sahibi çocuklar yetiştirmek mümkün. Bunun için öncellikle ebeveyn olarak tutumunuzun nasıl olduğunu ve sizi etkileyen durumları fark etmeye çalışın. Etkili iletişim kurabilmek için çocuğunuza zaman ayırın. Aşağılamak, suçlamak, çocuk adına karar vermek yerine çocuğunuzu dinleyin. Çocuğunuza karşı davranışlarınızda tutarlı olun. Kendi içinizde ya da anne ve baba arasındaki tutarsızlık çocuğunuzu ‘doğruyu’ bulma konusunda zorlar. Çocuğunuzu başka çocuklarla kıyaslamayın. Çocuk, anne ve babası tarafından önemsenmek ve değerli bir insan olarak görülme ihtiyacındadır. Çocuğun olumlu değerler kazanmasına; ebeveynlerinin cezalandırıcı olmayan, dinlemeyi ve açıklamayı benimseyen tutumu olanak sağlar.
Kararlı, tutarlı; sevgi ve ilginin olduğu bir iletişim için çaba sarf eden, yapıcı eleştiri yapan; çocuklarına saygı duyan, çocuklarını destekleyen; empati kuran ve özsaygı sağlayan anne babalar olunması dileğimle.
Selam ve saygılarımla…
