Bazı insanlar vardır her zaman olumsuz konuşurlar. Her zaman olumsuzları bulma eğilimindedirler. Bir insanda var olan doksan dokuz olumlu özelliği görmezler onda var olan bir olumsuz özelliği bulurlar… Ve bunun üzerinden o kişiyi tenkit ederler. Bu durum insan ilişkilerine ve iletişime zarar veren bir yaklaşımdır.
İnsan ilişkilerinde taktir her zaman tenkitten daha olumlu sonuçlara götürür. İnsanlardaki olumlu özelliklerin ifade edilmesi, daha güzel ve istenen sonuçların alınmasına vesile olur.
İnsanlar tabiatları gereği tenkite karşı tepki gösterirler. İnsan yine tabiatı gereği taktir edilmeyi, beğenilmeyi ister.
Bir çocuğum, tüm olumsuz özelliklerine rağmen, taktir edilmesi onu motive eder ve olumlu davranışların pekiştirilmesine katkı sağlar. Geçmiş yıllarda karneler çok önemliydi. Anne ve babalar çocuklarının notlarını ancak karnede görürlerdi. Olumsuz bir bakış açısına sahip olan anne ve babalar karnedeki düşük notları görme eğilimindeydi. Bir ders hariç tüm notları yüksek olan bazı çocukların önce bu düşük notu görülürdü. İnsan ilişkilerinde de böyle miyiz? Onların olumlu özelliklerini mi görme eğilimindeyiz yoksa olumsuz özelliklerini mi görme eğilimindeyiz?
Bir insanın olumsuz özelliklerini görmek aslında ona kötülük yapmaktır. Bir insanın olumlu özelliklerini görmek aslında ona iyilik yapmaktır. Neden iyilik yapma konusunda geri duruyoruz? Bir insanı taktir etmek onun olumlu özelliklerini ön plana çıkarmasına vesile oluyorsa bu iyilik değil mi?
Bir önceki yazım dedikodu ile ilgiliydi. Dedikodu insan ilişkilerine zarar verdiği gibi tenkit etmek de insan ilişkilerine zarar vermektedir. Dedikodu da alında bir tür tenkittir; en azından dedikodu tenkitlerle dolu bir konuşmadır.
Sevgi Diliyle Çocuk Eğitimi, Çocuklara Sevgi Diliyle Allah’ı Anlatmak, Bilinçli Anne Baba Mutlu Çocuk isimli kitaplarımda çocuk eğitiminde taktirin, övmenin, sevgi dilini kullanmanın ne kadar önemli olduğunu özellikle dile getirdim. Doğru ve yerinde yapılmış olan taktir ve sevgi içerikli bir yaklaşım çocukların performansını güçlendirir ve onların özgüvenine olumlu katkı sağlar. Ne yazık ki çoğu ebeveyn eleştirmenin daha etkili olacağını düşünerek çocuğa negatif bir etki yaparlar. Bu eleştiri dolu bir eğitim ile yetişen çocuklar ne yazık ki birer yetişkin olduklarında da kendileri eleştiri-tenkit dolu bir yaklaşım ile devam ederler. Nesilden nesile devam eden bu yaklaşım sonucu ne yazık ki eleştiri bir eğitim aracı olarak kullanılmaya devam eder.
Yaşı ne olursa olsun her insan taktir edilmek ister. Taktir her insanın hakkıdır. Bu hak asla gasp edilmemelidir. Taktir etmek bir ödüldür. Tenkit etmek ise cezadır. Bilindiği gibi ödül, cezadan daha etkilidir. Her insan, özellikle çocuklar, doğru bir adım attığında taktir edilmeyi beklerler. Taktir edilme ödülünü alınca da mutlu olurlar, kendine güvenleri artar ve istenilen bir şeyi yapmayı daha çok isteyerek yaparlar. Çocuklar için taktir, onay demektir. Çocuklar, onay sözcüklerine daha fazla ihtiyaç duyarlar. Bu onay sözcükleri sayesinde güçlenir ve özgüvenleri yükselir.
Sonuç olarak; tenkit, yıkıcı bir etkiye sahiptir; taktir ise yapıcıdır, kişiyi güçlendirir, olumlu davranışların devamını sağlar, insan ilişkilerine olumlu katkı sağlar.
Selam ve saygılarımla.
