Önceki yazımda tutarsız anne baba tutumunun çocuk üzerindeki etkilerini ele almıştım. Bu yazımda ise yine olumsuz bir tutum olan baskıcı anne baba tutumunu ele alacağım.
Baskıcı, otoriter, katı ve sıkı anne baba tutumu…
Anne baba tutumu, anne ve babalar ile çocuk arasındaki etkileşimdir. Yani çocuk yetiştirme şeklidir. Ailede; anne babanın çocukla nasıl iletişim kurduğu, istendik davranışları nasıl kazandırdığı, çocuğun aile içinde bir birey olarak kabul edilip edilmediği, sevginin nasıl ifade edildiği, eğitimde kullandığı disiplin yöntemleri anne baba tutumlarının sonucudur.
Anne, baba ve ailenin diğer bireylerinin çocukla olan etkileşimi, çocuğun ileride nasıl bir birey olacağını etkilemektedir.
Aşırı baskıcı diğer adıyla otoriter anne baba tutumunda:
. Ailede katı bir disiplin anlayışı ve baskıcı bir tutum vardır.
. Çocuktan ailenin kuralarına koşulsuz uyulması beklenir.
. Aile içinde korku hakimdir ve çocuk korku ile büyür.
. Çocukları ile olan ilişkilerinde candan, samimi davranmak istemezler, sorunları çocukların gözü ile değil, kendi değer yargıları açısından değerlendirme eğilimi gösterirler, çocukları ile ilişkilerinde mesafe olsun isterler.
. Çocukları hakkında alınacak kararları çocuğa çok fazla söz hakkı tanımadan kendileri alırlar. Çocukların ihtiyaçlarını, beğenilerini dikkate almazlar, çocuklarına serbestçe tercih hakkı tanımazlar, kararları kendileri verirler.
Baskıcı anne baba tutumunda “Bunu sadece benim söylediğim şekilde yapacaksın, o kadar. Ben anneyim/babayım, sen ise çocuksun” düşüncesi hakimdir. Anne ve babanın istek ve düşüncelerinin yapılması bir emrin yerine getirilmesi gibidir. Çocuğun istek ve gereksinimleri dikkate alınmaz.
Çocuğun en küçük hatası bile cezalandırılır. Suçlama, ayıplama, küçük düşürme, utandırma vardır. Maalesef fiziksel ceza da uygulanmaktadır.
Sözel iletişim yerine güç ve otoriteye dayalı bir iletişim hakimdir. Bu şartlarda yetişen çocuklar da arkadaşlarına aynı şekilde davranırlar.
Anne ve babalar sürekli eleştiri ve hakaret içinde oldukları için çocuklar sürekli yanlış yapma korkusu yaşamaktadır. Çocuk içine kapanmaktadır. Kendi istek ve ihtiyaçlarına önem verilmediği için çocuk kendini değersiz hissetmektedir. Bu da özgüven sorununa sebep olmaktadır.
Baskıcı aile ortamında yetişen çocuklarda anne ve baba sevgisi gelişmez. Aslında, sevgi gelişmez. Çocuk kendisini de sevmez, diğer insanları da sevmez. Bu çocuklar, diğer insanlarla sağlıklı iletişim ve ilişki kurmamaktadır. Kavgacı ve geçimsiz olurlar. Korku ve kaygıları olur.
Çocuk ile konuşmak yerine çocuk üzerinde ısrarcı bir tutum vardır. Bu ısrarcı tutum başarı alanında da kendini göstermektedir. Çocuğun sürekli başarılı olması beklenir. Çocuk başka çocuklarla kıyaslanır. Başarısızlık, maalesef katı bir şekilde cezalandırılır. Bu durum, yüksek kaygı ve strese sebep olur.
Böylece kendinden bekleneni yerine getirememe, anne-babanın sevgisini kaybetme, onları hayal kırıklığına uğratma kaygısı ya da fiziksel-duygusal ceza korkusu, kısacası bu baskının oluşturacağı olumsuz duygular da çocuğun çaresizliği benimsemesine yol açmakta ve dıştan denetimliliğe neden olmaktadır.
Bu ailelerde, olumlu davranışlar için herhangi bir tepki verilememektedir. Çocuğun sadece olumsuz davranışları ve başarısızlıkları görülmekte; ceza, tehdit, küçük düşürme, utandırma, sürekli nasihat gibi davranışlar sergilenmektedir. Böyle bir eğitimde çocuk siner, kendine güvenini kaybeder, kendini ifade etmesini savunmasını öğrenemez, eziklik içinde asileşir.
Olması gereken, çocuğun hem olumlu hem de olumuz davranışlarının görülmesidir. Olumlu davranışlar için çocuk taktir edilirken, olumsuz davranışlar için ise çocukla sevgi dolu bir dil ile konuşmak gerekir.
Özetleyecek olursak, baskıcı anne baba tutumuyla yetişen çocuklar:
. Saldırgan ve uyumsuz davranışlar görülür.
. Sürekli tedirgin ve streslidirler.
. Arkadaşlarına evde karşılaştığı olumsuz davranışları sergiler.
. Sürekli eleştirildikleri için kendilerine güvenleri yoktur
. Ergenlik döneminde ve yetişkinlikte ise aşırı hassas, başkasının etkisinde kalan, girişimci olmayan, pasif özellikler gösterebilir.
. Anne-babalarından korktukları için onlara karşı uysal davranırlar fakat içten içe anne-babalarına karşı düşmanlık duyguları geliştirebilirler.
Selam ve saygılarımla…
