Yeme Bağımlılığı: Kontrolsüz Yeme Ne Zaman Bir Hastalık Haline Gelir?
Aşırı yeme alışkanlığı bazı durumlarda bağımlılığa dönüşebilir. Uzmanlar, özellikle yağlı ve şekerli gıdaların beyindeki ödül sistemini etkileyerek madde bağımlılığına benzer mekanizmalar oluşturabileceğini belirtiyor. Peki, yeme bağımlılığı nasıl tanımlanır ve nasıl tedavi edilmelidir?
Yemek yemek, hayatta kalmak için bir zorunluluk olsa da bazen kontrolsüz bir dürtüye dönüşebilir. İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Bölümünden Prof. Dr. Işıl Göğcegöz, yeme bağımlılığının psikolojik etkilerini değerlendirerek, bu durumun madde bağımlılığı ile benzerlikler taşıdığını vurguladı.
Son yıllarda yeme bozukluklarının ötesinde, bazı bireylerde yeme bağımlılığı tanısı konulmaya başlandı. Uzmanlar, özellikle yağlı ve şekerli gıdaların beyindeki ödül sistemini harekete geçirerek tıpkı alkol ve madde bağımlılığında olduğu gibi dopamin salınımını artırdığını belirtiyor. Bu durum, kişide aşırı yeme dürtüsünü tetikleyerek kontrol kaybına neden olabiliyor.
Obezite ve Yeme Bağımlılığı Arasındaki İlişki
Yapılan araştırmalarda, obez bireylerin bir kısmının tıpkınırcasına yeme bozukluğu yaşadığı ve bu davranışın bağımlılık mekanizmaları ile benzer olduğu gözlemlendi. Özellikle yüksek karbonhidrat ve yağ içeren yiyeceklere karşı aşırı istek duyma (aşerme) ve giderek daha fazla tüketme ihtiyacı, yeme bağımlılığının en belirgin belirtileri arasında yer alıyor.
Beyindeki Ödül Sistemi ve Kontrolsüz Yeme
Yeme davranışı iki farklı sistem tarafından düzenleniyor:
Homeostatik sistem: Vücudun temel enerji ihtiyacını karşılayan sağlıklı bir mekanizmadır.
Hedonik sistem: Beyindeki ödül mekanizması ile ilişkilidir ve aşırı, kontrolsüz yeme eğilimini artırabilir.
Uzmanlar, şeker ve yağ açısından zengin yiyeceklerin tüketildiğinde beyinde dopamin ve opioid salınımını artırarak bağımlılık benzeri bir etki yarattığını ifade ediyor. Aynı hazzı alabilmek için giderek daha fazla tüketme ihtiyacı, bağımlılık mekanizmasının devreye girdiğinin bir göstergesi olabilir.
Bütüncül Tedavi Şart
Bağımlılık mekanizmasının devreye girdiği bu tür yeme bozukluklarında ilaç ve psikoterapiyi içeren kapsamlı bir tedavi süreci öneriliyor. Uzmanlar, biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin bir arada ele alındığı bütüncül tedavi yöntemlerinin başarılı sonuçlar verdiğini belirtiyor.
