ÖLÇÜ

İnsan, yaptığını, yapacağını düşünecek, uygununu yapması, uygunsuzundan korunması gerektiğini düşünecektir. Bilmesi, uyması, uygulaması gerekli esaslar vardır. Çoğu insanımız bu esasların çoğunu bilmez. Bilmemesinin, öğrenmememsinin çok sebepleri vardır. Kendini ölçü alan, her yaptığında kendine yapılmamasını, başkalarına yapmasa, kendine yapılmasını istediklerinin, yapabileceklerini başkalarına yapmaya gayret etse, yanlış yaptıkları çok azalır; uygun yaptıkları da çok artar.

Her insan, kendine eza, zarar verilmesini istemez; saygı görmesini, gerekirse yardım edilmesini, zararlılardan korunmasını ister. Benzeri çok haller vardır. Uyulması istenilen, sunulan esas, herkesin bileceği, uygulayacağı bir ölçüdür. İkinci bir ölçü, çoğu kimseler kolaylıkla yapabilirler; bir şey yapacakları zaman, ehlinden öğrendiklerine göre yapılmaması gerekiyorsa yapmayan, yapılması gerekiyorsa yapan; doğru bir bilgiye sahip olmadığı bir durumla karşılaştığında, yeterli bilgiye sahip, ehli kimselere sorarak, araştırarak, yapılmasına-yapılmamasına karar vererek hareket edenler; yanlış, yasak durumlardan korunurlar. 

Zamanımız çok imkânlı, her şeyi en doğru kaynaklardan öğrenmemiz mümkün. Doğru yapmak, yanlış yapmaktan korunmak isteyenler, gayret ederlerse imkânlardan faydalanırlar. Doğru, hayırlı, faydalı hal ve harekette bulunanlar, övülmeli, sevilmeli, örnek alınmalı, örnek gösterilmeli ki, doğrular artsın, yanlışlar azalsın. Yanlış ve yasaklar yapanlara da yaklaşmalı, uygun şekilde uygunsuz hallerden uzaklaştırılmaya çalışılmalıdır. İnsanlık, Müslümanlık bunu gerektirir. Uygunsuzların uygun hallere yönelmesine sebep olanların halk arasında saygınlığı, Hakk tarafından mükafatı artar. Her an eksilen bir ömrümüz var. Boş geçirmeden, uygunsuzlardan korunarak-koruyarak; uygunları yaparak-yaptırmaya çalışarak değerlendirmek gerekir. Uygun gaye ve gayrette olanlar, eliyle, diliyle, çeşitli halleriyle gücü nispetinde bir şeyler yapmaya çalışsalar uygunsuzlar azalır, uygun, faydalı, hayırlılar artar.

Ölçülere, uygun esaslara uyulursa; yasaklardan, yakışıksız hallerden korunmak mümkün olur. Hissi, nefsi, heva-hevese göre yapılanların çoğu yanlış, yakışıksız, yasak şeylerdir. Diğer yaratıklar ölçü-esas düşünemediklerinden yanlışlar, yasaklar yaparlar. Yaptıkları da pek yadırganmaz. Üstün yaratık olan insanların esaslara uygunsuz, ölçüsüz yaptıkları hal ve hareketler halk tarafından ayıplanır, Hakk tarafından cezalanmaya sebep olur.

İnsan yapacaklarında dikkat lı olmalı, diğer canlılar gibi davranmayıp, üstünlüğünü korumalıdır. Şeklin gereğinin yapılmaması şekle; ismin yapması gereklilere göre hareket edilmemesi isme leke olur. İnsan yaptıklarında düşünerek ölçülü, esaslara uyarsa şeref, sevap kazanır.