Gaye -Gayret
Cafer Çelik
Üstün yaratık insan yer, içer, yaşamına zarar verecek şeylerden korunur, yaşamının devam etmesi için yapabileceklerini yapmaya çalışır. Bu yaptıkları yaşamak için araçlardır. Yaşamda diğer yaratıklardan farklı olarak geçmişte yaşayanların düşünerek yaptıkları, geliştirdikleri, yaşamda yararlı olan icat ve buluşları kullanmaya, daha da geliştirmeye, üretimi, imalatı artırmaya, dünyanın diğer köşelerinde olan yaralılardan haberdar olmaya, çevresindekileri bilgilendirmeye çalışmalıdır. Yaşamda gaye yararlıları güç nispetinde artırma, yanlışları azaltıp, yok etme olmalıdır. İnsanda gayeyi iki ana başlıkta özetleyebiliriz: İnsanları ıslah, dünyayı imar, bu başlıkların detayları.
İnsanı ıslah: Şeklen insan olarak yaratılmışız, şekli insani diğer canlılardan üstün kılan hasletlerle işlemek kısmen bize verilmiştir. Adalet, edep, vicdan, merhamet, hizmet, yardımlaşma, saygı, sevgi, acıma vb. vasıflar şekli insanlaştırır. Şekil bu hasletler geliştirilerek ıslah olunur. Uygun haller övülerek, sevilerek; yanlış, yakışıksız haller en uygun şekilde tasvip edilmeyerek, geliştirilmeye, önlenmeye çalışılmalıdır ki insanlık yakışıksız hallerden korunsun, bozulmasın. Herkes gücü ve becerisi oranında bu yönde etkin olma gayesinde olmalıdır. Uygun hasletlerin körelmesinde, gelişmesi, korunması, yaşanmasında ilgisiz kalıp, gereken yapabileceklerini yapmayanlar insana yakışmayan durumlara düşerler, kendileri de huzursuz, mesul olurlar. İnsan, insani hasletlere sahip topluluklar içinde huzur bulur, bozuk topluluklar içinde o da bozulur.
Dünyayı imar: Dünyada, daha rahat, imkanlı yaşanır hallere sebep şeyleri yapmak, yetiştirmek, yapılanları korumak, israf etmemek, geliştirmek, daha kullanışlı, faydalı hale getirmek gibi yapılanlar imar çalışmalarıdır. İnsan, yapabileceği şeyleri düşünerek yapmaya çalışmalıdır ki kendine yakışanı yapmış olsun. Sadece ailesi ile ilgilenen diğer canlılar durumundan farklı üstünlüğünü korusun.
İnsan yalnız nefsini değil, ailesini, çevresini, memleketini, milletini, tüm insanlığı, varlıkları düşünmeli, yararlı olacakları yapmaya, zararlı olacaklardan korunmaya çalışmalı. Gayesiz, gayretsiz olmamalı, zararlıları azaltmaya, yararlıları artırmaya çalışmalıdır. Yapabileceklerimizi yapmaya gayret etsek tahmin etmediğimiz çok şeyler yaparız.
Dertler tedavi edilmezse artar, yakınmak ümitsizlik artırır, herkes yapabileceğini gaye edinse, gayret etse başarılı olunur, imkanları, zamanı boş geçirmekten kurtulur, yapılması gerekli olanların hepsini başkaları yapsın, bizde, dedi konusu olmaz.
Ömür her an eriyip, bitiyor, yaşayanlar dünya ve ahret için yararlı ne yapıyor?....
Günde, haftada, ayda, yılda faydalı şeyler öğrenerek, öğretmek gayreti olanlar faydalı şeyler yapmış olurlar. Öğrenmek okumakla da olur, dinlemek, sormakla da. Öğretmek, anlatmakla da olur, yapıp, yaşamakla da.
