Doğruluk
Cafer Çelik
Doğruluk, insanlık değerlerindendir.” Yalanı ancak Allah’a inanmayanlar uydurur.”(16/105), “Şiddetli azap olsun, insafsız yalancıya, çok günah işleyene”(45/7),”Kim doğru yolda giderse faydasına, sapıklık ederse zararınadır.”(17/15),”İmanlılar, ahitlerine ve emanetlerine uyarlar.”(23/8)
Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v) den:”Güvenilir olmayanın imanı, sözünde durmayanın dini yoktur. Ağır zarara uğrayacağınızı, öleceğinizi bilseniz bile doğruluktan ayrılmayınız, kurtulmak için tek ümit bile olsa yalana başvurmayınız, çünkü doğrulara bir şey olmayacağı gibi, yalan söyleyenler de kurtulamazlar.”Doğruluk insanın temel niteliklerindendir. Doğruluk, yanılmadan, yanıltılmadan gerçeğe uygun haller, hareketlerdir. Doğrunun ölçüleri: Akıl, doğruları teşhis ve tespit eder. Vicdan, doğruları yüceltme, uyma duyarlığı, ilim: doğrular bilgisi, keşif ve icat, doğru düşünce ve araştırmanın meyvesi, irade, doğruları gerçekleştirme kararlılığı, idrak, doğruları kavrama yeteneği, ahlak, doğruları yaşama, fazilet, doğruların alışkanlık haline gelmesi, hak, doğrunun kendisi, eğitim, doğruları öğretme sanatı, dünya doğrulara uyma imtihan yeri, iman: Doğruların sahibi mutlak kudret sahibine inanma teslim olma, Kur’an, ezeli ve ebedi ilahi gerçekler yasası, Peygamber, ilahi, ezeli, ebedi doğruların tebliğcisi, güven, doğrulara duyulan hayranlık, mutluluk, doğruların hakkı olan sevinçlerdir.
Kur’an’da; “İmanlılara Allah katında bir doğruluk makamı olduğunu müjdele…” (10/2),” Doğruyu getiren onu tasdikleyenler, işte korunanlar onlardır…”(39/33) İnsanlar yanlış ve yalandan korunmalı, doğrulardan yana olmalıdır.
Hz. Muhammed (s.a.v.)”Hak ve gerçek karşısında susan kimse dilsiz şeytandır. Doğruluk imandan, yalan şeytandandır. Güvenilir insan olmak rızık getirir, hainlik ise yoksulluk… Suçların en büyüğü yalan söylemektir. Doğru sözden sevgili bir sadaka yoktur… Doğruluk iyiliğe, iyilik mutluluğa götürür.” buyuruyor.
Allah’ın yalanla ilgili hükümleri: “Kahrolsun o yalancılar! Onlar bir cahillik içinde bulunan cahillerdir.”(51/10-11), ” Yalan sözden sakının”(22/30),”Allah’a yalan uyduranlar asla kurtulamazlar…(16/116), Allah özüyle, sözü bir olanı ve yalancıyı mutlaka ortaya çıkaracaktır.”(29/3)
Doğruluğun azaldığı toplumlarda itimat, itibar noksanlaşır, huzursuzluk artar. Gelişen, kalkınan milletler birbirine güvenen insanlardan oluşur. Doğru ve güvenli olmayanlar birlik oluşturamazlar. Doğruluk birlik oluşturmanın harcıdır. Mertlik, dürüstlük üstünlüktür. Mertlikten noksanlık alçaklık olur. Verilen söz borçtur, yerine getirilmelidir.
Atasözleri: “Söz namustur, İnsanın değeri sözüne sahipliğinden belli olur. İnsan sözünden, hayvan yularından tutulur.”
Hadis: “İki ortak dürüst oldukça Allah üçüncü olarak yardımcıdır, hainlik olunca da Allah çekilir, yerini şeytana bırakır.”
Bazı durumlarda yalana izin verilmiştir. Bu hal çok hassas durumdur. Şerri önlemek, barışı sağlamak için uygun sözlerin söylenmesine müsaade edilmiştir. Böyle sözlerin kandırmaca olduğu, tarafların birinin yararına söylendiği anlaşılırsa işin iyice karışmasına, husumetin daha da artmasına sebep olunur. Böyle durumlarda ilim sahiplerine danışmak, iyice düşünmek, hayırlı olacağına kanaat getirmek gerekir. Barışçılar her söz ve davranışlarında tarafsızca, hayırlı bir sonuç için azami titizlik göstermeye çalışmalıdır.
İnsan olarak yaratılmışız, insanlaşmak için ilahi esaslara, peygamberimizin açıklamalarına uygun olarak, yasaklardan korunmamız, emirleri yapmamız. Yaşamamız gerekir ki dünya da şeref bulalım, ahrette mükafat görelim, sözde, şekille değil, özle, üstün hasletlere sahip insan olalım.
