Ali Yiğit

Muhtar

Ali Yiğit

Temsilde adaletin sağlandığı, yerel yönetimin ilk sac ayağıdır..

En demokratik seçim muhtarlık seçimidir..

Herhangi bir siyasi parti  ve liderin gücünü kullanarak seçime girmez..

Kendi beceri ve hizmeti ile  doğrudan seçmenin karşısına çıkar..

Kendisine verilen görev süresi içerisindeki başarı/başarısızlığı doğrultusunda ya tekrar seçilir veya seçilemez..

Başarısız ve mahallelinin istemediği bir muhtarın tekrar seçilme imkanı sıfırdır..

Ülkemizin  seçimle tanışması  muhtarlık seçimi ile olmuştur..

Muhtar seçilmiş kişi demektir..

191 yıllık  tarihi  geçmişi vardır..

İkinci Mahmud hem devletin büyük derdi olan göçü azaltmak, hem de güvenliği ve düzeni daha mükemmel şekilde temin edebilmek maksadıyla 1829’da Üsküdar, Eyüp ve Galata Kadılıkları’na bağlı muhtarlık teşkilâtlarını kurdurdu ama muhtarlar seçimle değil tayinle göreve geldiler. Taşradaki ilk muhtarlık teşkilâtı ise 1833’te Kastamonu’ya bağlı Taşköprü’de kuruldu ve zamanla imparatorluğun değişik bölgelerinde de benzer uygulamaya geçildi.

“Seçim” kavramı ile 1876’da ilân edilen Birinci Meşrutiyet ile tanıştığımız zannedilir ama işin aslı öyle değildir. Türkiye’de seçimlerin geçmişi 1830’lara, İkinci Mahmud’un zamanına kadar gider. Bu konuda arşivlerimizde bulunan en eski bilgi, 1833’ün sonunda Kastamonu’nun Taşköprü ilçesinde yapılan muhtarlık seçimleri ile ilgilidir, en eski kayıt da Bolu’da yine 1830’lardaki bir muhtar seçimi belgesidir.

Tarihimizin bu ilk seçimi mahallîdir, taşra vilâyetlerinde muhtarları belirlemek için yapılmıştır ve Türkiye’nin seçim tarihi zaten genel değil, mahallî seçimlerle başlar.

CHP'nin tek parti iktidarı döneminde Muhtarlıklara ihtiyaç olmadığı belirtilerek Muhtarlıklar kapatılmış. Bir muhtarlığın işini; polis, belediye ve sıhhiye gibi kurumlara devretti. Her muhtarlık için belediye meclislerinin ikişer kişi görevlendirmesini istedi..

Ancak işlerin yürütülememesi üzerine  çok partili sisteme geçişle birlikte 1946 yılında muhtarlıklar tekrar açıldı..

İstanbul Nüfus Sayımı'nın 19 Ekim 1829'da yapılması ve bu nedenle yayınlanan Hatt-ı Hümayun'un muhtarlık kurumunun tesisine giden yolu açtığı göz önünde bulundurularak, bu tarihi günden hareketle  19.10.2015 tarih ve 11 sayılı genelgesi ile her yıl 19 Ekim günü bundan böyle "Muhtarlar günü olarak kutlanmaktadır..

Köy muhtarlıklarının yetkisi mahalle muhtarlarına nazaran daha fazladır..

Köy muhtarlıklarının bütçesi vardır.. Köye yatırım yapılacağı zaman köy muhtarının dahilinde yapılır.. Mahalle muhtarlarının herhangi bir yaptırım yetkisi bulunmamaktadır..

Muhtar  hem devletin hem de milletin temsilcisidir..

Ülkenin en ücra köşesindeki sorunu devlet muhtar aracılığıyla duyar..

Muhtar bütün kurumlara karşı sorumludur..

Bir belediye başkanı sadece belediyeye ait olan hizmetlerden sorumlu iken muhtar ise bütün işlerden sorumludur.. Bütün kurumlara karşı sorumlu olmasına karşın sadece talep ve takip etmekle yetinir. Mahalleye geciken hizmetin ilk sorumlusu muhtar olur.. Görevi ile yetkisi arasında uçurumların olduğu bir kurumda diyebiliriz muhtarlık için..

Amme hizmeti gören kurum ve kuruluşların bütün masrafları devlete ait iken, muhtarlıklarda ise masraflar muhtar tarafından karşılanır..

Muhtarlık bürosunun elektriği, suyu, doğalgazı, interneti ve kırtasiye masrafları tamamen muhtara aittir..

Son dönemde artan muhtar maaşları ve SSK primleri ile bir nebzede olsa muhtarlar giderlerini karşılamaktalar..

Muhtarın mesai kavramı bulunmaz..

Gecenin 02.00 sinde emniyet güçleri gelir ev aramasına refakat edersiniz.. 

Gecenin saat 24.00'ünde vatandaş arar sabah erken gideceğim için postadan gelen ve size bırakılan evrakımı almam gerekiyor der.. Ve geri çeviremezsiniz vatandaşı. Kurularda ''Meçhul olsa da mahallede ''Meşhur'dur muhtar..

Akmayan suyun, yanmayan lambanın, tıkanan kanalizasyonun, çekilmeyen internetin,  çamurlu ve tozlu yolların ilk faturası muhtara kesilir..

Muhtarlık hizmeti gönüllülük esasına dayanır.. Millet yetki vermişse 5 yıllığına şikayet etme hakkın bulunmaz.. Elinden geleni yapmakla mükellefsin..

Muhtarlığın zor kısmı; muhtar seçilmiş kişidir mahallenin mülki idare amiridir yetkisi vali kadar var algısı.. İşin aslının öyle  olmadığını anlatmak ise işin en zor kısmı..

Velhasıl muhtarlığın vermiş olduğu tatlı bir yorgunluk kalır geriye.. Mahalleye gelen her hizmet ile çocuk gibi sevinir ve mutlu olur muhtar..

Özellikle nüfusu 20-25 binin üzerinde olan mahallelerde muhtarlık biraz daha zordur.. Alanın geniş olması nedeni ile yaptığın hizmet devede kulak misali kalır.. Vatandaş kendi sokağındaki hizmeti veya noksanı görür.. Ama devasa hizmetler getirirsin, park, okul, cami, spor salonu, kaldırım, asfalt hizmeti gelmiştir  mahallenin değişik yerlerine Ancak vatandaş  mahalle bazlı düşünmeyince muhtar ne iş yapıyor serzenişi ortaya çıkıyor..

Son olarak  mesai kavramı olmaksızın mahallesine hizmet eden muhtar arkadaşlarımın ''Muhtarlar gününü kutlar nice nice başarılı hizmetler getirmesi temennisiyle Allah'a emanet olunuz..

Yazarın Diğer Yazıları