Üretici zararda
Malatya'da, kayısının olgunlaşma döneminde etkili olan dolu, meyvelerde hasar oluşturdu, yağmur ise meyvede çil hastalığına yol açtı. Dolu yarası ve çil hastalığından dolayı kalitesi düşen kayısılar ekonomik anlamda üreticinin zarar etmesine neden oldu. Bu durumu fırsat bilen meyve suyu fabrikaları ise üreticiyi mağdur ediyor.
Türkiye'deki 17 milyon kayısı ağacından yaklaşık 8 milyonunu barındıran ve "Dünya kayısı başkenti" olarak anılan Malatya'da, yaklaşık 50 bin aile geçimini kayısı üretiminden sağlıyor. Kayısı hasadının sürdüğü bugünlerde üreticiler, doludan ve çil hastalığından etkilenen yaş kayısıyı maliyetine de olsa ekonomiye kazandırmaya çalışıyor. Meyve suyu fabrikalarının, kalitesi düşük kayısının kilogramını 25 kuruştan alması ise üreticinin tepkisine neden oluyor.
REKOLTE GEÇEN YILA GÖRE ÇOK DÜŞÜK
Yeşilyurt Ziraat Odası Başkanı Doğan Solmaz, Malatya'nın en önemli tarımsal ürünü kayısıda hasadın devam ettiğini söyledi. Bu sezon kayısının seyrek tutmasından dolayı kalibresi yüksek ve kaliteli kayısı beklediklerini anlatan Solmaz, meyvede oluşan çil hastalığı ve dolu nedeniyle yaş kayısı rekoltesinin yüzde 30'unda kalite kaybı yaşandığını belirtti. Solmaz, bu yıl rekoltenin geçen yıla göre düşük olduğuna değinerek, "Yaş kayısı rekoltesi bu yıl yaklaşık 400 bin ton. Yaklaşık 65 bin ton yaş kayısının ise meyve suyu ve sofralık olarak tüketilmesi tahmin ediliyor. Kuru kayısı tahmini rekoltesinin ise 90 bin ton olması öngörülüyor" diye konuştu.
ÇİFTÇİ MAĞDUR DURUMDA
Kalitesi düşen yaş kayısının üreticiler tarafından meyve suyu fabrikalarına değerinin altında satıldığını anlatan Solmaz, "Üreticiler zararına da olsa çil hastalığı ve doludan zarar gören kayısıları hasat ederek, ekonomiye kazandırıyor. Alıcılar, üreticinin emeğini göz önünde tutarak bu kayısıları değerinde almalı. Geçen yıl çil hastalığından zarar gören yaş kayısının kilogramını üretici 25 kuruşa sattı. Bu nedenle çiftçi mağdur oldu. Bu sezon ise rekolte geçen sezona göre düşük olmasına rağmen meyve suyu fabrikaları, kalite kaybı olan kayısıları geçen yıl ki fiyattan almaya çalışıyor" dedi.
BİZİM MEYVELERE İHTİYAÇLARI VAR
Kaliteli ve kalibresi yüksek kayısının değerinde satıldığına dikkati çeken Solmaz, "Üretici kaliteli yaş kayısıyı 3 liraya, tüccara satıyor. Rekolte düşük olduğu için meyve suyu fabrikalarına gidecek kayısıların kilogramını üretici bir liraya satmalı. Bugün kükürtsüz kayısı çekirdeğini toptancılar 3,50 liradan üreticiden alıyor. Üretici meyve suyu fabrikalarına kalitesi düşük kayısının kilogramını 25 veya 50 kuruşa sattığında zarar ediyor. Kayısının çekirdeği bile daha pahalı. 4 kilo yaş kayısıdan bir kilogram çekirdek çıkıyor. Bu da 3,50 liraya tekabül ediyor. Oysa meyve suyu üreticileri 4 kilogram yaş kayısıyı bir liraya almak istiyor. Biz, üreticinin zarar etmemesi için kalitesi düşük kayısının kilogramının bir liradan alıcı bulması gerektiğini söylüyoruz. Malatya kayısısının şeker oranı yüksek olduğu için ihracat yapan meyve suyu üreticileri bizim kayısımızı kullanıyor. Çünkü Avrupa glikozlu meyve suyunu kabul etmiyor. Meyve suyu üreticilerinin bizim meyvelere ihtiyacı var. Üreticilerimiz bir liranın altında kayısısını satmasın" diye konuştu.
ÇEKİRDEKTEN KAT KAT KAZANIYORLAR
Kayısı üreticisi Mahmut Yiğit ise bu sezon kayısının kalibresinin yüksek olduğunu ancak çil hastalığı ve etkili olan dolu nedeniyle üründe kalitenin düştüğünü aktararak, meyve suyu üreticilerin ise kalitesiz kayısının kilogramını 25 kuruşa almak istemesinin kendilerini çıkmaza soktuğunu bildirdi. 63 yaşındaki üretici Adalet Gümüş de rekolte fazla olduğunda kayısı fiyatlarının düştüğünü, az olduğunda ise yükseldiğini, bir türlü fiyat istikrarının sağlanamadığını ifade etti.
MALATYA’YA MEYVE SUYU FABRİKASI KURULMALI
Tecde Muhtarı ve gazetemizin köşe yazarı Ali Yiğit ise, Malatya’da kayısı üreticilerinin zarar etmemesi için kentte meyve suyu fabrikası kurulmasının elzem olduğunu dile getirdi. Yiğit, “Daha önceki yıllarda 1TL'ye 50 kuruşa toplanan ıskarta kayısının bu yıl 25 kuruşa düşmesi üreticiyi mağdur etmektedir. 4 kilo ıskarta kayısı bir bardak çay ediyor. Bir ton ıskarta kayısı 250 TL. Düşünün bir ton kayısının bahçede çarpılıp toplanması için azami 4 işçi gerekir. 4 işçinin ücreti ve nakliyesi 250 TL'yi geçiyor. Üreticinin yıl boyunca yaptığı masraf ise cabası. Kayısı başkenti olmamıza rağmen bir tane kayısı meyve suyu fabrikamız yoktur. Şayet ilimizde kayısı meyve suyu fabrikaları bulunsa üreticiler ilk elden kayısılarını teslim edeceklerdir. Her ne kadar Malatya’nın kayısısı kurutmalık ise de, ıskarta kayısılarımızın değerlendirilmesi için Malatya’da kayısı meyve suyu fabrikası olması gerekir” dedi. Malatya Ticaret Borsası (MTB) Başkanı Ramazan Özcan ise geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, kayısının çiftçilerden düşük fiyata alınmasına sert tepki göstererek, “Çiftçiye bu işkence reva görülemez, asla bu fiyatlar kabul edilemez” demişti.
