Malatya'da yangın riskine karşı alınacak önlemler…

6 Şubat depremlerinden en çok ağır hasar iller arasında yer alan Malatya’da bir yandan yerinde inşa çalışmaları devam ederken, bir yandan da konteyner kentlerde hayat devam ediyor. Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra konteynerlare olan talebin fazla olması, şantiye alanlarında ve konteyner kentlerde dikkatsizce kullanılması da yangın riskini beraberinde getirdi. 

29 Ocak tarihinde Malatya’nın Battalgazi ilçesi Göztepe mahallesindeki TOKİ şantiyesinde bulunan işçilerin konteynerinde yangın çıkmıştı. Henüz bu yangının izlerini atlatamadan 31 Ocak’ta Niyazi Mısri Mahallesi'nde bulunan şantiye alanındaki konteynerinda yangın çıktı. Şehrin birçok noktasında bulunan konteyner kentlerde de buna benzer yangınlar görüldü. 
Peki konteyner kentlerde ve şantiye alanlarında yangın riskine karşı nasıl önlemler alınmalı? Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümünden Arş. Gör. Dr. Tuğçe Oral, yangına karşı alınacak önlemleri malatyanethaber.com.tr’ye anlattı. Oral ile röportajdan kesitler.

Kaçış Yollarında Engeller Olmamalı

Malatyanethaber: Şantiye alanlarında yangın riskini azaltmak için hangi önlemler alınmalıdır?

Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümünden Arş. Gör. Dr. Tuğçe Oral, En bilinen uygulama sistemini aktaracak olursak;
-    Mutlaka şantiyenin türü, lokasyonu ve çevresi ile etki çapı gibi kriterlerde göz önünde bulundurularak ‘Yangın Risk Değerlendirmesi’ yapılmalı
-    Eğer şantiye kaba iş sürecinde ise mutlaka temel İSG eğitiminde çalışanlara da aktarılmış olan Yangınla Mücadele ekipmanları konumu, görevlendirilen acil durum ekibi listesi ve ikaz/uyarı butonları konumu gibi bilgiler aktarılmalıdır. Şantiye ince iş sürecinde ise ‘Etkili Yangın Algılama sistemi kurulumu yapılmalı,
-    Yangın söndürme ekipmanları eksiksiz ve kullanıma hazır olarak muhafaza edilmeli özellikle yangın tüplerinin basınçları periyodik olarak kontrol edilmeli,
-    Acil Durum Ekipleri’nin eğitimi ve uygulama konusunda pratik kazanmaları için hazırlanmalı
-    Şantiyelerde özellikle çalışma alanı ve çevre düzenine çok daha fazla dikkat edilmeli, personelin kullandığı geçiş yolları veya güzergahları mutlaka önceden belirlenmiş olmalı ve bu güzergahlar üzerinde herhangi bir malzeme konumlandırılmasına ya da istiflenmesine asla müsaade edilmemeli. Olası acil durum kaçış yolları olarak kullanımına engel olmayacak şekilde saha düzeni konusunda da denetimler ve kontroller yapılmalıdır. Ayrıca, acil durum planları ve tahliye prosedürleri proje başlangıç aşamasında uygulamaya hazır hale getirilmelidir.
Tüm bu sıralanan maddelerin sürekliliği düzenli saha kontrolleri ve çalışanların bu konuda farkındalıklarının kazandırılmasıyla sağlanmaktadır. 

Müdahale için ilk 5 dakika neden önemli?

Malatyanethaber: Yangın güvenliği eğitimlerinin işçilere verilmesi ne kadar önemli? Bu eğitimlerde hangi konulara odaklanılmalıdır?

Arş. Gör. Dr. Tuğçe Oral, Özellikle, faaliyet gösterdikleri iş kolunun ‘çok tehlikeli’ sınıfta yer aldığı ve işin gereği kullandıkları makine/teçhizatında bir yangın felaketine sebep olacağı konusunda detaylı eğitimler verilmelidir. Bunlar genellikle Temel İSG Eğitimi- Teknik Konular içerisinde çalışma alanına özgü olarak hazırlanarak aktarılmaktadır. Yine aynı eğitimde acil durum ekibinde yer almasa dahi tüm çalışanlara gerektiğinde yangınla mücadele ekipmanlarının doğru kullanımı ile ilgilide eğitimler verilmekte ve bu teorik bilgiler uygulamalı yangın tatbikatı ile desteklenmektedir. 

Eğitim içeriğinde genellikle; yangının oluşumu ve aşamaları, yangın sınıfları ve uygun söndürücü kullanımı, yangın tehlikesine neden olabilecek faktörler veya şantiyede bulunan kimyasallar hakkında bilgiler, yangın anında yapılması gerekenler, yangın söndürme ve kurtarma ekibi bilgileri, yangın söndürme teknikleri (söndürücülerin doğru kullanımı ve davranışlar), söndürücü kullanırken yapılmaması gerekenler ne yapılırsa ne olur? Müdahale için ilk 5 dakika neden önemli? Acil tahliye planları ve çalışanlara haber verme şekli, yangın sonrası ilk yardım gerekmesi durumunda yapılması gerekenler gibi önemli bilgiler aktarılmaktadır. 

Yangın söndürücüler her ay kontrol edilmeli

Malatyanethaber: Yangın güvenliği ekipmanlarının (yangın söndürücüler, acil çıkış yolları vb.) düzenli kontrolü nasıl sağlanmalıdır?

Tuğçe Oral, Şantiyelerin özellikle çalışma ortamının dağınık olmaya elverişli olması nedeniyle her gün düzenli olarak gün içi belirli periyotlarla acil çıkış yolu olarak belirtilen güzergahların uygunluğu veya malzeme istiflenmediği veya bulundurulmadığı konusunda kontrol edilmelidir. Bu konuda düzenli kontrollerin yapılmasıyla çalışanlarda bilinçli malzeme istifleme ve konumlandırma konusunda yetenek kazanmaktadır. 
Yangın söndürücüler genellikle her ay basınç kontrolleri yapılarak kontrolün yapıldığı son tarih üzerinde etiketlenmeli ve olası her durumda kullanıma hazır olduğundan emin olunmalıdır. Böyle olunca eğitim alan çalışanlarda gerektiğinde doğru müdahale ile yangının bir felaket olmasını engellemiş olacaktır.

Yangın Risk Değerlendirmesi Yapılmalı

Malatyanethaber: Şantiye alanlarında yangın anında izlenecek acil durum prosedürleri nelerdir?

Oral, Mutlaka proje başlamadan önce projenin detayı hakkında bilgi edinilmelidir. İnşa edilecek yapının teknik özellikleri ve bittikten sonra hangi alanda hizmet vereceği bilgisi genellikle proje sürecinde kullanılacak malzemeleri belirleyici olmaktadır. Bu nedenle ön bir yangın risk değerlendirmesi mutlaka yapılmalıdır. Projenin başlangıç aşamasında yangın güvenliği planı hazırlanmış olmalıdır. Bu plan; proje başlamadan, proje süresince, proje bitimi (Kaba iş sonrası) gibi her evre için ayrı ayrı hazırlanmalı ve her aşamasında değişecek olan çıkış yolları, yangın söndürücü ekipmanları konumları ve ikaz uyarı sistemleri gibi temel prosedürleri içerecek şekilde güncellenmeli ve tüm çalışanlara temel İSG (İş Sağlığı Güvenliği) eğitiminden bağımsız olarak verilecek mini eğitimlerle bu güncel bilgiler aktarılmalıdır. 

İlk Eylem Yangın Alarmı Olmalı

Malatyanethaber: İşçilerin yangın durumunda nasıl bir iletişim ve tahliye planı izlemeleri gerektiği konusunda bilgi verebilir misiniz?

Oral, Mutlaka yangın alarmı ile bilgilendirme ilk eylem olmalı. Şantiyeler açık çalışma sahaları olduğundan oksijenle teması nedeniyle yangın hızının çok kısa sürede artacaktır. Bu nedenle yayılmasını engellemek ve çalışanların güvenliğinin sağlanması çok çok önemlidir. Yangını farkeden personel hemen en yakın yangın söndürücü alırken eş zamanlı alarm veya ikaz sirenine basmalıdır. Doğru kullanımı ile ilgili temel İSG Eğitiminde eğitim almış olan personel yangın söndürme ekibi gelene kadar yayılmasını engellemeli ve sonrasında krizi yetkili ekibe devretmelidir. Mutlaka soğukkanlı olarak belirtilen kaçış güzergahı takip edilerek acil toplanma alanına gidilmeli ve gerekmedikçe bir müdahalede bulunmamalıdır. Acil durum ekibi olarak çalışanlar arasında görevlendirilen kişilerin aldıkları eğitim içerisinde görev tanımları mutlaka doğru yapılmalıdır. Böylece, yangın söndürmede görevliler yangına müdahale ederken; ilgili itfaiye birimine haber verilmeli ve güvenli tahliye için görevlendirilen personeller acil durum toplanma alanına çalışanları yönlendirmelidir. 

Konteynerlardaki Isıtıcılara Dikkat Edilmeli

Malatyanethaber: Konteyner kentlerde yangın güvenliğini artırmak için hangi önlemler alınmalıdır?

Oral, Hava sıcaklıklarının düşmesiyle konteynerlar içerisinde kullanılan ısıtıcılar yangına büyük zemin hazırlamaktadır. Bu nedenle imkanlar dahilindeyse konteynerların alev almaz malzemelerle kaplanması ve içinde kullanılacak eşyaların yangına dayanıklı türde seçilmesi çok önemli. Teknik olarak ise her konteyner de mutlaka yangın söndürme tüpü, dedektör, yangın alarm sistemleri ve konteynerlerin yakınında su kaynağı bulunması da geçici yaşam alanları olan konteynerler da yangının yayılmasını engelleyici veya olası bir durumda doğru müdahale ile kontrol altına alınmasını sağlayıcı olacaktır. 
Ayrıca, konteyner kentlerde de yaşayan ailelere de mutlaka yangın sınıfları, yangına neden olabilecek durumlar ve doğru müdahale konusunda eğitimler verilmeli ve tatbikatlar yapılmalıdır. Konteyner kentler içinde mutlaka bir kaçış güzergahı, toplanma alanları ve hızlı tahliye senaryoları mutlaka oluşturulmalıdır. 

Elektrikli Cihazların Kabloları Kontrol Edilmeli

Malatyanethaber: Yangın riskini azaltmak için konteyner kentlerdeki elektrik tesisatlarına dair hangi standartlar uygulanmalıdır?

Oral, Özellikle konteyner yangınlarının en sık yaşanma sebebi elektrik tesisatları veya kullanılan elektrikli ısıtıcılardan kaynaklanmaktadır. Her ne kadar geçici yaşam alanları olsa da TEDAŞ, Elektrik Tesisat Mühendisliği yönetmeliğindeki asgari koşulları sağlayacak şekilde profesyonel kurulum yapılmalıdır. Elektrik tesisatında halojen içermeyen kablolar tercih edilmelidir. Konteyner içerisinde kullanılan bütün elektrikli cihazların kabloları düzenli olarak fiziki gözle muayene edilmeli, kesik kopuk olmamasına dikkat edilmeli aksi durumda kullanılmamalı.  
Hava sıcaklığı düşmesiyle artan ısınma ihtiyacına bağlı aşırı yüklenmeleri önleyecek sigorta ve devre kesiciler mutlaka bulundurulmalıdır. Doğru kapasite hesaplamaları yapılmalıdır. Ayrıca, Konteynerlerin elektrik sistemleri topraklanmayla güvenli hale getirilmeli ve kablolar dış etkenlerden (su, nem, sıcaklık) korunmalıdır.
Genellikle konteynerlerde ışıklandırma için ısınma seviyesi düşük ve düşük enerji ihtiyaçlı led lambalar kullanılarak yangın riski azaltılmaktadır. Kullanılan prizlerin ise korumalı kapakları mutlaka olmalı, su/nem/ tozdan etkilenmeyecek şekilde tasarlanmalıdır.

‘Suçlayıcı Tavırla Yaklaşılmamalı’

Malatyanethaber: Yangın sonrası işçilerin psikolojik destek alması konusunda neler önerirsiniz?

Oral, Sadece maddi hasarla atlatılmış olan bir yangın felaketi ise suçlayıcı tavırla yaklaşılmamalıdır. İş güvenliği ve sağlığı uygulamalar bireysel değil bütünsel bir yaklaşımla ve tutumla sağlanır. Bu yüzden, yangın sonrası bunu deneyimlemiş işçilere veya kişilere rahatça konuşabilecekleri ortam sunulmalıdır. Böylece, reaktifte olsa hatalardan ders çıkarabilme bakış açısıyla da acil durum kriz yönetiminde iyileştirmeler yapılabilir.  Bu yüzden, aktarımlarının ve yaşadıkları deneyimi paylaşmalarının aslında ne kadar önemli ve önleyici olabileceği paylaşılabilir. 
Yaşanan yangın felaketi boyutu sadece maddi hasarla sınırlı kalmamış ise alanında uzman sağlık profesyonellerine başvurmak, destek gruplarının oluşturulmasını sağlamak en doğru yöntem olacaktır. 

‘Tatbikat Mutlaka Yapılmalı’

Malatyanethaber: Yangının nedenleri araştırıldığında, hangi faktörlerin göz önünde bulundurulması gerektiğini düşünüyorsunuz?

Oral, İkaz ve uyarı sistemlerinin günümüzde erişilmesi kolay ve maliyeti düşük olmasına rağmen, aktif olarak kullanılmaması çok üzücü. Acil durumlarda ilk yardımda da olduğu gibi yangında da ilk 5 dakika doğru müdahale için çok çok önemli. 
Yangına neden her şey her an olabilir fakat yangın ile ilgili her işyerinin veya konakladığımız konutlarımızda mutlaka acil durum senaryolarının olması, bununla ilgili bir defa da olsa tatbikatların yapılmış olması, kaçış yollarının acil durum olmadan kullanıldığında durum değerlendirmesinin yapılmış olması gerekir. 
En basit haliyle, kaçımız evlerimizde hali hazırda kullanıma hazır yangın tüpü bulundurmaktayız.