Su sıkıntısı yaşıyoruz

Darende Ziraat Odası Başkanı Vedat Ali Kaya ile Darende'yi ve Darendeli çiftçilerin sorunlarını konuştuk. Kaya, gazetemize yaptığı açıklamada, Darende ilçesi kırsalında yaşayanların en büyük sorunlarından birinin köyden şehre göç olduğunu söyledi.

Nethaber: Vedat Ali Kaya kimdir?

Vedat Ali Kaya: 1971 doğumlu 3 çocuk babası Darende Lisesi mezunu 1999'dan bu yana Ziraat Odası Başkanı olarak 20 yıllık hizmetim var.

Nethaber: Görev süreniz içinde neler yaptınız?

Vedat Ali Kaya: Bu hizmetler sırasında çiftçilerimizin hep yanında olup ve ne sıkıntıları varsa hep gidermeye çalıştık. Bu sıkıntılarını da giderdiğimizi zannediyorum. Ne ihtiyaçları varsa, gerek siyasi gerek bürokrasiyi arayarak veya birebir görüşerek çiftçilerimiz sıkıntılarını gidermeye çalıştık. Darende Ziraat Odası olarak çiftçilerimizin hep yanında olup yanında olmaya da devam edeceğiz. Malum bu yıl seçim bir yılımız. 2019 Şubat ayı içerisinde bir seçim olacak. Genel kurulda sonrasında da ne sonuçlar çıkacak göreceğiz. Yeniden aday olacağım.

KIRAÇ ALANLARDA KULLANILMAYA BAŞLANDI

Nethaber: Darende çiftçisinin sorunları nelerdir?

Vedat Ali Kaya: Darende çiftçisinin sulama sıkıntısı var. Darende'de, Tohma sulama anlamında ne kadar bizi rahatlatıyor olsa da yeteri kadar yerleri sulayamamaktayız. Kıraç arazimiz oldukça yüksek miktarda. Sulanan alanlarda verimlilik oranımız yükseldi ve değişik ürünlerin ekimleri de başladı. Pancar ekimi Darende'de kalkmıştı. Ova köyleri artık pancar ekmiyordu. Ama şu anda kırsalda yeni sulamaya açılan bölgelerde ciddi miktarda pancar ekimi var. Patates ekimi de başladı ama o da böyle. Çünkü sulama birliği kısıtlamalı su veriyor onlara da bir şey diyemiyoruz. Pompa ile normal kapalı sistem aracılığıyla sulama yapılıyor bu nedenle Darende'de sulama sistemi gayet gelişmiş durumda. Çiftçilerimiz bilinçli sulama yapmaktadır. Yüzde 80 civarında yüzde 20 de cazibeli sulama yapılmaktadır.

AYVALI BARAJI DEVREYE GİRMELİ

Nethaber: Sulama sorunun çözülmesi için bir programımız var mı?

Vedat Ali Kaya: Domalan yazısı var. Yaklaşık 50 bin dönümlük büyük bir saha. Burası iyi tarıma ve sulamaya açılabilecek bir bölge. Sulamaya açılabilmesi için de Ayvalı Barajı'nın devreye girmesi gerekiyor. Ayvalı Barajı devreye girdikten sonra bence oralarda sulamaya açılır. Yapılacak olan Göynük barajında herhangi bir ilerleme olduğunda görmüyoruz. Yıllardır geliyorlar gidiyorlar sürekli araştırma yapıyorlar buraya baraj yapılabilir mi yapılabilir mi? Kurulduğu takdirde yaklaşık 40-50 bin dönümlük arazinin sulamaya açılacağını umuyoruz. Belki daha fazla şu anda Gökpınar projesinde 50 bin dönümlük bir sulama sahası açıldı. Bu da Darende de güzel bir saha yani Darende tarımının ilerlemesine sebebiyet gösterdi.

YAŞ KAYISI SATMALIYIZ

Nethaber: Kayısı ile ilgili Darende'de durum nasıl?

Vedat Ali Kaya: Kayısının en büyük problemi istikrar. Kayısı olur bir dert, olmaz bir dert. Bu sene maliyeti kurtarmadı. Üretici perişan. Yani kayısı öyle bir ürün haline geldi ki dolarla satılan bir ürün. Dolar yükseldiği takdirde dahi aşağı düşen bir ürün haline geldi. Pazarlama için paketleme bunu yaptırabiliriz ama pazarlama en büyük sıkıntı. Teklif geldi. Üreticilerimize, Hollanda'dan ve Japonya'da kayısı verelim dedik. Bizim sizden hiçbir beklentimiz yok. Yeter ki mal gitsin.

Nethaber: Kayısı ya Fiskobirlik, Torku gibi sistem konusunda ne düşünüyorsunuz?

Vedat Ali Kaya: Birlikler faydalı olabilir. Devletin bir tarım politikası olması gerekiyor. Gerektiğinde buralara müdahale edebilmesi lazım. Gerektiğinde devlet 10 bin ton, 20 bin ton stoklu depo yapmalı. Bunu da malın az olduğu sene kullanmalı. Kayısı 3 sene 4 sene depolarda saklanabilecek bir ürün. Devletin bir müdahale alımı bana göre şart. Taban fiyatı devletin sivil toplum kuruluşları ile beraber oluşur bir araya gelip bir taban fiyat açıklanması gerekir. Ama bu kesinlikle ile olmuyor bu güne kadar da olmadı. Bundan sonra da inşallah olur temennisindeyiz. Çünkü yeni tarım bakanımız TMO'nın devreye gireceğini, lisanslı deponun Malatya'ya kurulmasıyla faaliyete geçeceğini daha önceki bakanlarımız da bazı vaatler oluyordu. Ama yerine gelmiyor İnşallah. Bakanı her konuda rahatsız edeceğiz. Başka yapacağımız bir şey yok.

ALAN BAZLI DESTEK VERİLMELİ

Nethaber: Kayısının pazarlanması ile ilgili ne gibi önerileriniz var?

Vedat Ali Kaya: Alan bazlı destek zaten biz yıllardır istiyoruz. Bunu Malatya il koordinasyon başkanımız Yunus Bey bizim adımıza açıkladı. 11 Ziraat Odası ortak açıklaması Yunus beyin her yapmış olduğu açıklama bizde bu açıklamaların arkasında duruyoruz. Yaş kayısı ihracatını biraz daha yükseltmeyi düşünüyoruz.

KAYISI FİRMASI İLE DİRSEK TEMASINDAYIM

Nethaber: Bu konuda çalışmalarınız oldu mu?

Vedat Ali Kaya: Yıllardır yaş kayısı konusunda bir firma ile dirsek temasındayım. Bunda da başarılı olduk. Özel bir ihracat firması var. Kiraz da bir dünya şampiyonu. Bu kayısıda da biz böyle olmasını istiyoruz. Yurt dışına yaş kayısı ihracatı yapılmalı. Bazı firmalar Malatya'dan yaş kayısı aldırıyor. Kayısıdaki olumsuzluklar var. Buna rağmen geçen sene itibarıyla herhalde bir 300-350 ton civarı aldılar. Geçen sene kayısı çok elverişsiz oldu. İhracata giden ihracata giden kayısılarda adam pürüz istemiyor. Daha önceki sene 450 ton almışlardı. Geçen sene dolu yarasından fazla kayısı toplanamadı.

Nethaber: Yaş kayısı satılmasının ne gibi yararları olacak?

Vedat Ali Kaya: Yaş kayısı ne kadar fazla giderse üreticiye yansıması o kadar iyi olur. Bir defa yaş kayısı dalından alınıyor. Üreticinin bunu toplama, kurutma, işleme gibi derdi olmuyor. Dalından doğrudan üreticiye satıyor. Parasını anında alıyor. Ama bu sene kayısı fiyatlarında istikrarsızlık var. Özellikle de doların yükselmesi ile birlikte fiyatları tamamen tabana doğru vurmaya başladı. Kayısı ihracat malı mı ithalat malı mı o belirsiz hale geldi. Fiyatları normalde dolar bazında satış yapıyorlar. Dolar 7 lirayı bulunca kayısı fiyatı 10 liradan 7 liraya düştü.

KIRAÇ ALANDA YETİŞEN BUĞDAY VE NOHUT ÖNEMLİ

Nethaber: Buğday ve nohut üretiminden bahsettiniz. Bunlar nerelerde yetiştiriliyor?

Vedat Ali Kaya: İlçemizde kıraç alanlarda yetişen kaliteli buğday ve nohut var. Bölgelerimizde bayağı bir miktar oluşuyor. Kıraç ve susuz arazilerde yapılıyor. Buğday 85 kuruşa gitti. Nohudun da kilosu 10 liradan tüketiciye satılırken, üreticiden 4 liraya alındı. Yani fiyat dengesizlik ve istikrarsızlığı var. Çiftçi her türlü cefa çeken çiftçi, çiftçinin malına zam gelmezken herzeye yüzde 100 zam geldi. Çiftçi perişan. Çiftçinin buğdayı 85 Kuruş, yarın sezonda açıldığında Buğday en fazla 1 lira olur.

40 BİN TON BUĞDAY ÜRETİYORUZ

Darende'de benim tahminim 40 bin ton buğday üretiliyor. Darende küçükbaş hayvancılık büyükbaş hayvancılık da var. Şimdi devletimizin yanlış politikası tarım politikası yüzünden köylerimiz boşaldı. Eskiden her kapının önünde 10 tane 20 tane 40 tane 50 tane, sürüsüne bağlı bir sürü de vardı. Çoban tutuyordu köylü ona gidilip gelinirdi. Ama şu andaki gençler tamamıyla dışarıya yöneldi. Ekmek kapısı için. Gençler dışarıya yönelince köylerimiz tamamıyla boş kaldı. Yaylalarımız da boşaldı.

AZ KAZANSIN ŞEHİRDE OLSUN

Nethaber: Sizce bu konudaki çözüm nedir?

Vedat Ali Kaya: İnsanları köyden şehre götürmemeye bakacaksın. Köyden şehre gidip geldikten sonra o kadın daha ne o koyunu sağar, ne de o ineğin altına girer. Zaten şu andaki köyde duran gençlerimize de kız veren yoktur evlenemiyorlar. Diyorlar ki İstanbul'da mı Ankara'da mı ister büyükşehirden sigortan var mı? Maaşın var mı? Köyde adam belki de 3 kat fazla para kazanıyor ama diyorlar ki asgari ücret olsun. Bir fabrikada çalışıyor olsun. Şehirde olsun. Yani köye kız veren de yoktur. Röportaj: A.Vahap Kaygusuz- Hanifi Evren