Myanmar'daki depremin Doğu Anadolu Fayı'yla Benzerliği Ortaya Çıktı

Milliyet.com’da yer alan habere göre, 28 Mart 2025 günü saatler 09.20’yi gösterirken kuvvetli bir sarsıntı Myanmar ve Tayland’da yıkım ve ölümle sonuçlanacak saniyeleri başlatmıştı. Artçısı da tek başına yıkıcı olabilecek büyüklükteki deprem 7.7 diye açıklandı. Çok sayıda artçının en büyüğü ana şoktan 12 dakika sonra gelen 6.6’lık depremdi. 2004’te, bugün depremin üst merkezine çok yakın bir noktada kaydedilen 9.3’ten sonra Aceh ile Myanmar arasındaki deniz tabanının yükselmişti. Ancak Myanmar zaten zaman zaman olan depremlerle oluşmuş ve yükselmiş bir toprak parçasıydı ve bir kere deprem olan bir nokta bir daha deprem olması kaçınılmazdı. Bu depremlerin en büyüklerini üreten Sunda levhasının sınırı olan Sunda Megathrust’ı, iki levhanın birbirinin altına girerek oluşturduğu depremlerin başrolüydü. 

Myanmar’dan başlayarak kuzeye uzanan faya ‘megathrust’ denilmesinin nedeni ise 9’dan büyük depremler üretebilmesiydi. Bu da ülkemizde yıkıcı olan ve derin yaralar açan depremlerden onlarca kat daha büyük bir enerji ve kuvvet demekti.

Myanmar’daki 7.7’lik depremi, Doç. Dr. Bülent Özmen’e göre ilki 7.7 büyüklüğünde olan 6 Şubat Depremleri'ne benzeten USGS’den ABD’li jeofizikçi William Yeck, "7.7 büyüklüğündeki bir deprem, 2023'te Türkiye’de gördüğümüz depremin boyutuna yakın. O oldukça yıkıcıydı” demişti. Myanmar ise geçmişte Sunda’da meydana gelen 9’a yakın ve üzerindeki depremlerle yüzleşmişti. Peki 9 büyüklüğünde bir deprem kaç tane 6 Şubat’ın kuvvetine eşit? Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi, Afet Yönetimi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen çarpıcı detayları anlattı.

"8.8’lik deprem üretme potansiyeli var"

Myanmar, tıpkı Türkiye gibi geçmişte de yıkıcı depremlerle sarsılmış ve binlerce kayıp vermişti. Bu ülke için deprem, ne yazık ki ‘ölüm’ demekti. Kötü kentleşme ve depreme dirençsiz yapılar, Myanmar’ın dört bir yanını sarmıştı. Özellikle de 2 Nisan 1762’de yaşanan 8.8’lik deprem, üst merkezi Myanmar olan en büyük depremdi. Bunun, depreme dayanıklı olmayan noktalar için ‘kötü’ bir anlamı vardı. Bu büyüklükteki sarsıntı tekerrür ettiğinde, ölümler yine on binleri bulacaktı. Dünkü depremi üreten Sagaing fayının tıpkı Türkiye’de 6 Şubat Depremleri'ni üreten Doğu Anadolu Fayı (DAF) gibi doğrultu atımlı olması bazı benzerlikleri doğursa da Myanmar çok daha büyük depremlerle yüzleşiyordu. Peki ama neden? 

Doç. Dr. Bülent Özmen, bunu şöyle açıklıyor: “Sadece fayın türüne bakarak fayın üretebileceği maksimum büyüklüğü hakkında yorum yapmak çok doğru olmaz. Bunun için fayın uzunluğu, ana fayı oluşturan segmentlerin uzunluğu, geçmişte meydana gelen deprem verileri, depremin derinliği gibi birçok parametreye bakmak gerekir. Myanmar’daki Sagaing Fayı ve Türkiye’deki Doğu Anadolu Fayı da doğrultu atımlı fay olmalarına rağmen üretebilecekleri deprem büyüklükleri farklı. Doğu Anadolu Fayı maksimum 7.7-7.8 büyüklüğünde bir deprem üretme potansiyeline sahipken, Sagaing Fayı'nın 8.8 büyüklüğüne kadar deprem üretme potansiyeli var. Bu fay yaklaşık 1400 km uzunluğunda. 1931 yılında 7.5, 1946’da ardı ardına 7.3 ve 7.7, 1956’da 7, 1991 yılında 6.9 ve 2012 yıllarında 6.0 büyüklüğünde deprem üreten bir fay. 1762 yılında büyüklüğü 8.5 – 8.8 arasında olduğu tahmin edilen bir deprem de üretmişti. Sagaing Fayı'nın kayma hızı da yılda 2 ila 2,5 santime çıkabiliyor. Sagaing Fayı'nın yukarıda sıraladığımız özelliklerine bakınca hem uzunluğu açısından, hem kayma hızı açısından, hem tekerrür periyodu ve üretmiş olduğu maksimum deprem büyüklükleri açısından baktığımızda Doğu Anadolu Fayı'nın ikizi demek çok mümkün değil. Ancak Doğu Anadolu Fayı'nda 6 Şubat 2023 tarihinde meydana 7.7 büyüklüğünde deprem ile 28 Mart günü Myanmar’da meydana gelen depremlerin büyüklükleri aynı.”