Malatya Kayısısı Dünyayı Tatlandırıyor! İşte Kayısının Serüveni!
Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) nezdinde tescilli ürünlerinden Malatya kayısısı, lezzeti ve aromasıyla başta Avrupa olmak üzere birçok ülkeyi mest ediyor. 'Mişmiş' olarak da bilinen bu özel kayısı türü, yeni hasat sezonuyla birlikte ihracat yolculuğuna çıktı.
Hasat zamanı başlayan Malatya kayısısı tarihi kaynaklara göre Türkistan, Orta Asya ve Batı Çin'i içerisine alan çok geniş bir bölgenin kayısının ana vatanı olduğu sanılmaktadır.
Günümüzden 5000 yıl gibi çok uzun bir zaman önce kayısı bu bölgede bilinmekte ve tarımı yapılmaktaydı.
Büyük İskender'in seferleri sırasında kayısı M.Ö. IV'yy'da Anadolu'ya getirilmiş yetişmesi için uygun iklim ve toprakları Anadolu'da bulunduğundan Anadolu kayısının ikinci vatanı olmuştur.
M.Ö. I. Yy'da Roma ve Pers savaşları sırasında Ermeni tüccarlar tarafından önce İtalya'ya sonra da Yunanistan'a götürülmüştür.
İtalya ve Yunanistan'dan diğer Avrupa ülkelerine geçişi uzun yıllar almış 13. Yy'da İspanya ve İngiltere, 17. Yy'da da Fransa ve Amerika'ya da götürülmüştür.
Kayısı, coğrafik olarak dünyanın hemen hemen her yerine dağılmış olsa da daha çok Akdeniz'e yakın olan ülkelerde Avrupa, Orta Asya, Amerika ve Afrika kıtalarına yayılmış ve burada yetişme alanları bulmuştur.
Dünya yaş kayısı üretiminde Türkiye birinci sıradadır. Dünya yaş kayısı üretiminin yaklaşık yüzde 10-15'inin yapıldığı Türkiye'de 6 kayısı bölgesi bulunmaktadır.
Malatya da En Çok Yetiştirilen Bazı Kayısı Çeşitleri ve Özellikleri: Malatya'da üretilen kayısı çeşitlerinin başında Hacıhaliloğlu çeşidi gelir.
Malatya'da üretilen kayısının yüzde 90'ına yakını bu çeşitten yapılmaktadır. Son yıllarda Kabaaşı, Soğancı çeşitlerinin de yaygınlaştığı görülmektedir.
Ayrıca Hasanbey, Çöloğlu, Çataloğlu, Şekerpare, Yeğen, Hacıkız, Paşamişmişi ve Turfanda diğer önemli Malatya kayısılarındandır.
Bu çeşitlerde kurumadde oranı yüzde 24-30 arasında değişmektedir. Diğerlerinde bu oran genellikle yüzde 18-20'ye çıkmaktadır.
Kurutmalık çeşitlerden Hacıhaliloğlu, Soğancı, Çataloğlu ve Kabaaşı orta irilikte meyve oluşturmaktadır.
Çekirdek içi bileşim olarak Glikozit, Amigdalin, Nişasta, Yağ ve benzeri maddelerden meydana gelmiştir.
Acı çekirdek ilaç ve kozmetik sanayiinde; tatlı çekirdek ise gıda sanayiinde kullanılmaktadır.
Çekirdek içi (tohum) alındıktan sonra, geriye kalan kabuk yakacak olarak kullanılmaktadır.