Bu maden yalnızca Malatya'nın o ilçesinde çıkıyor

Dünyada birçok alanda kullanılan ve ağırlıklı olarak yapı kimyasalı sektöründe kullanılan profilit madeni ülkemizde sadece Malatya'nın Pütürge ilçesinde çıkarılıyor. Pütürge'de faaliyet gösterilen 8 maden arama sahasında çıkarılan madde Mersin'e götürülerek işleniyor. Dünya üzerinde farklı ülkelerde profilit çıkarılsa da Pütürge'de yüzde 87 oranında saf halde bulunan maden, dünyanın en kalitelisi olarak öne çıkıyor. Beyaz çimentonun yanında, böcek ilacı, deterjan, krem içeriklerinde de kullanılan ve çoğunluğunun Avrupa'ya ihraç edildiği profilitten yılda 200 milyon dolar gelir elde ediliyor.,

Türkiye'de sadece Malatya'nın Pütürge ilçesinde çıkarılan profilit madeni, ülkeye 200 milyon dolarlık ihracat geliri sağlamaktadır. İlçede bol miktarda bulunan bu maden, 8 adet ruhsatlı yataktan çıkarılarak demiryolu ile Mersin'e taşınmakta ve burada işlenmektedir. İşlenen profilit'in yüzde 80'i, Avrupa'ya ihraç edilmektedir.

Kalite olarak dünyada 1'inci

Japonya, Güney Kore, Brezilya ve Hindistan gibi ülkelerde de maden olarak çıkarılan profilit, beyazlık ve saflık oranı açısından yüzde 85 civarındadır. Ancak Malatya'da çıkan profilit'in saflık oranı yüzde 87'nin üzerindedir. Jeofizik Mühendisleri Odası'nın yayınladığı bir bildiriye göre, Malatya'da üretilen profilit, kalite açısından dünyada birincisidir. Ancak bu kadar kaliteli bir ürünün Malatya'da çıkarılmasına rağmen Mersin'de işlenmesi, eleştirilere yol açmaktadır.

Pütürge'nin ve jeolojik yapısı

Malatya merkeze 74 kilometre uzaklıkta bulunan Pütürge ilçesi, Fırat Nehri'nin bir kolunun yardığı vadi üzerinde bululan Pütürge, 300 yıl önce bir köy olarak kurulmasına rağmen arazinin dağlık ve engebeli olması nedeniyle fazla büyüyememiş, 12 bin 946 nüfusa sahip bir ilçe. Pütürge jeolojik olarak eski bir tabaka olması nedeniyle maden olarak tanımlanan birçok kayaç türünü barındırıyor.

Pütürge'deki profilit üretimi

Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) Malatya Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan rapora göre; Türkiye'de sadece Pütürge İlçesi'nde bulunan ve seramik üretimi refrakter ürünleri, böcek ilaçları, beyaz çimento üretimi, dolgu malzemesi ile birlikte temizlik, lastik, melamin ve kalıp tozlarında kullanılan profilit madeninden yıllık yaklaşık 200 milyon dolar ekonomiye katkı sağlanıyor. Raporda, son yapılan sondaj çalışmalarına göre 5 milyon ton görünür profilit madeni cevheri bulunan Pütürge İlçesi'nde son 15 yılda 1 milyon tondan fazla üretim gerçekleştirildiği kaydedildi.

Profilit nedir?

Profillit, nadir oluşan ve son yılların en popüler endüstriyel hammaddelerinden birisidir. Literatüre göre sedimanter, metamorfik ve hidrotermal olaylar sonucunda oluştuğu bilinmektedir. Ülkemizde ekonomik anlamda üretilen tek rezervi oluşturan yatak; Pütürge masifinde yer almaktadır. Kalitesine göre önemli kullanım alanları olan ve bazı sektörler için vazgeçilemeyen çok değerli bir endüstriyel hammaddedir. Profillit; seramik, cam, refrakter sanayilerinin kil dışında en önemli endüstriyel hammaddesidir. Ülkemiz için, gelecek yıllarda profillit yerine ikame edilebilecek bir hammadde bulunamayacağını varsayarsak, nadir bulunan bu madenin kullanım alanlarının yeniden değerlendirilmesi önemli olacaktır. Profillit, mevzuat açısından 3213 sayılı Maden Kanununun 2. maddesinde sayılan IV. grup madenler bölümünde ruhsatlandırılmaktadır.

Profilitin Avantajları

Pirofillit üzerine son yıllarda yapılan araştırma, inceleme, test, deneme ve uygulamalar bu endüstriyel hammaddenin spesifik özelliklerine dayalı olarak bazı avantajlarının bulunduğu sonucunu ortaya çıkarmıştır. Bu avantajlar kısaca şöyle özetlenebilir: Profillit, esneyebilen bir madendir ve ısıl şoklara dayanıklıdır. Bu özelliği ile termal şokları azaltmaktadır. Isı iletim özelliği yüksek, ısıl genleşme katsayısı ise düşüktür. Seramik endüstrisinde, bünye ve sır reçetelerine eklenen kuvars mineralinin artan sıcaklıkta faz değişimlerinin yol açtığı aşırı gerilmeler, profillitin eklenmesi ile önlenebilmektedir. Profillit eklenerek üretilmiş seramik malzemeler fiziksel özellikleri bakımından porselene benzemekte olup yüksek mekanik dayanım göstermekte ve çatlaksız sır özelliği ile de dikkat çekmektedir. Profillit fiziksel özellikleri bakımından benzerlik gösterdiği talk madeninin yerine kullanıldığında beyazlık ve saflık gibi özellikleri ile ön plana çıkmaktadır. Kozmetik, kağıt, boya ve diğer endüstriyel alanlarda dolgu malzemesi olarak kullanılması bu sektörlere olumlu katkı sunmaktadır. Renkli sır beyaz porselen ve beyaz çimento üretiminde kullanılması da günümüzde bu endüstriyel hammaddeyi çok kıymetli hale getirmektedir (Yazgan, 1984; Güngör, 1997; Uygun ve Solakoğlu, 2002; Mutlu vd., 2015). Türkiye profillit ve beyaz çimento üretiminde kalite açısından birinci sıradadır.

Türkiye'de yaygın olarak beyaz çimento üretiminde kullanılan profilit maden ocaklarında yılık 100 bin tonun üzerinde üretim yapan ÇİMSA'nın 600 bin dolayında süper beyaz kalite çimento ürettiği ve bunun 500 bin tonunu Avrupa'ya ihraç ettiği ifade edildi.
İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği öğretim üyesi Prof. Dr. Hikmet Sis, ise Pütürge'de bulunan profillit madenlerinin doğru değerlendirilmesi durumunda ekonomiye gözle görülür katkı sağlanacağını söylemişti.