İnsana etki eden duyguların kontrolü çok önemlidir. Duygular eşler arasında kalıcı yıkımlara ve büyük üzüntülere sebep olan hususların bir tanesidir. Duygularını kontrol edememesi sonucu eşlerin birbirlerine olan davranışlardaki aşırı tepkisellikler fevri çıkışlar ve birbirlerini incitme ile sonuçlanmaktadır. Eşler arası duygu etkileşimi çok üst düzeyde olduğundan bu gergin ve önüne geçilmez durumlara çok hızlı sebep olmaktadır. Freni patlamış bir araba gibi tüm güzellikleri darmadağın etme çok sık rastlanabilmektedir.
Unutmayın ki bir duyguyu çözümlemenin en iyi zamanı onu hissetmeye başladığınız zamandır. Bir duygu kalbe hâkim olduktan sonra onu frenlemek elbette zordur. O yüzden eşimizi kırmadan onu incitmeden ona karşı meydana gelen duygu daha küçük iken kontrol mekanizmasını harekete geçirmemiz gerekir. Benzin ateş aldıktan sonra onu kontrol etmek elbette zorlaşacaktır. Üzerimizdeki duygular birbirimizi daha çok aşağılamadan kontrol altına alınırsa zararı az olur. Kontrol ettiğimiz duygularımızdan dolayı güç kazanır, kendimize güven duyarız.
Duygularımızı kontrol edebileceğimiz yöntemlerden bir tanesi önce hangi duyguyu hissettiğimizi net bir şekilde tespit etmektir. Bazen içimizde meydana gelen bir duygunun niçin içimizde meydana geldiğine bir anlam da veremeyiz. Duygu durumunuzda belirgin olmayan pek çok şey vardır. Duygularınızın meydana gelmesini sebeplerini, onların niçin bizim içinizde bir etkin güç olarak var olduğunu merak edin. Yani duygumuz üzerinde yoğunlaşmak, düşünmek, esas olarak bizi yönlendiren duygunun Öfke mi? kırgınlık mı? incinme mi? kızma mı? utanma mı? olduğunu net bir şekilde ortaya koyun. Yoğunluğu azaltmak için bunu kendimize sorular sorarak düşünebiliriz.
Duygularımızı kontrol altına almanın bir başka yolu da meydana gelen duygu durumumuzu daha önce yaşadık mı yaşamak mı? Onu düşünerek üzerinde kafa yorup o durumda çözüm yaptığınız bütün tecrübeleri yeniden tecrübe etmenizdir. Daha önce böyle bir duygu yaşamıştım; bunu şöyle çözmüştüm. Şöyle taktikleri gerçekleştirmiştim ve sonuçta mutlu olmuştum. Dediğiniz bir hatıranızı, duygu durumunuzu yeniden gözden geçirin ve bulduğunuz şeye odaklanın. Tecrübeler pahalıdır. Güzel tecrübelerinizi tekrarlarsanız aynı güzelliği tekrar elde edersiniz. Dolayısıyla içinize ‘ben daha önce onu yenmiştim’ güveni meydana gelecek ve rahatlayacaksınız.
Aysel'in duygularını kontrol etmede problemleri vardı. Şöyle demişti eskiden kocam bana bir şeyler söylediği zaman içinde ona karşı tarifi imkânsız bir kötü duygu hissediyordum. Duygularımı kontrol çalışması yaptıktan sonra bu duygunun ne olduğunu tespit etmek için düşünmeye başladım. Kendime sorular sordum. Mesela eşim çocuklarla ilgili bana bir tavsiyede bulunuyor. Ben onun bana söylediği sözü adeta bir kavga sebebi olarak görüyordum. Kendime sordum: bu adamın tavsiyelerine karşı içimde geliştirdiğin duygu nedir? öfke mi? nefret mi? Neden böyle bir nefrete veya öfkeyi hissediyorsun? adam sadece sana çocuklarla ilgili bazı tavsiyelerde bulunuyor. Ben kocamın beni aşağıladığını bana hakaret etmek için bu nasihatleri yaptığını düşünerek kızıyordum. Öfke ve nefreti beraber ifade edecek bir duygulanım içine giriyordum. Nasihatini görmüyor. Ona kızmaya başlıyor ve sert cevap verdikçe o da sert cümleler sarf ettikçe Onun da Öfkesi bana yöneliyor. Birbirimizi kıracak noktaya geliyorduk. Ama o sorular sorduktan sonra eşimin aslında beni küçük düşürmek için değil, çocuklarımın geleceğini düşündüğünden dolayı bana nasihat ettiğini düşünmem gerektiğini kabullendim.
İçimdeki olumsuz duyguya ‘dur’ emri verdim. Eşim kötü niyetli değildi. Neden onun niyetini olumsuz düşünüp öfke ve nefret duymamam gerektiğini kendime telkin ettim. Onu dilini kabullenmeliydim. Kabullendikçe ben olumlu davrandıkça ve olumlu baktıkça eşimin de ses tonu daha güzel oldu ve sevgi dolu bakışları bana yöneldi.
Hissettiği şeyin ne olduğunu tam bulup, o duyguyla mücadele etme hissiyatını kabul edip, duyguyu eline alıp üzerinde düşünmek suretiyle anlamlandırıp şekillendirip ondan ders çıkaran ve sonra da daha önce böyle bir duygu yaşayıp yaşamadığını düşünerek geçmişteki tecrübelerinden istifade edip gelecek ile alakalı bir strateji düşünerek o duyguyu kafasında çözebilecek bir yol bulan her insan duyguya hâkim olur. Yapmamız gereken bu bilgi ve becerilerimizi iyileştirerek zihin dünyamızda güçlü bir çözüm kararlılığı ile eyleme geçmektir. ‘İşi çözdüm.’ diyerek problem stresini üzerimizden atı vermektir.
Yalnız bu durumlarda tüm duygularımızın makbul bir duygu olduğunu içimizle barışık olduğumuzu içimizde meydana gelen şeylerin aslında sakin bir şekilde karşılanıp onları ileride olumlu yönde kontrol edebileceğimize dair olumlu bir düşünce geliştirmemiz gerekir. O zaman duygularımız sakinleşir ve beynimiz rahatlar. Üzerine düşündükçe duygu yoğunluğumuz azalır. Güç şeytanın elinden alınır güç bizde olur.
Duyularımıza şeytanın müdahalesi kesin bir husustur. İnsanın damarlarında kanını aktığı gibi şeytanda dolaşır. Zira Şeytanlar insanlara fısıldarlar. (Enam 121)
Duygu durumunu eline almış insanlar güçlü insanlardır. Duygularından ders çıkarıp gelecek hayatında başarılı yönlendirme yapabilen insanlar kolay kolay sıkıntılara yenilmezler.
